Hanteer een ongediertepreventieplan bij plaagdierbeheersing

WETGEVING WIJZIGT DIENSTVERLENING

De bestrijding van ongedierte wordt alsmaar moeilijker, door de verstrengde wetgeving. Waar vroeger allerhande pesticiden gebruikt mochten worden, is dat vandaag helemaal niet meer het geval. In België is er nog geen verbod op het gebruik van pesticiden; in Vlaanderen is dat er sinds 2015 voor de openbare ruimte wel. Deze wetgeving verbiedt het om deze chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken op openbare en kwetsbare terreinen, zoals ziekenhuizen en scholen.

Vervolgens werd in januari 2019 de Waalse wet die stelt dat lijmplaten niet langer gebruikt mogen worden in de bestrijding van knaagdieren goedgekeurd. Deze wet werd overgenomen van de Nederlandse markt, waar dit al meer dan vijftien jaar het geval is. Deze wetswijziging is inmiddels ook al in het Brusselse gewest van kracht.

Anticimex is hier koploper en legt haar focus voluit op het Integrated Pest Management principe.

Integrated Pest Management

Vandaag hebben de meeste Belgische voedingsbedrijven geen overmatige problemen met knaagdieren, vliegende of kruipende insecten en ander ongedierte. Dit is op voorwaarde dat het Integrated Pest Management (IPM) - dat overgenomen werd uit de landbouwindustrie - op een juiste manier is toegepast. Dit systeem zorgt voor een effectieve en milieubewuste aanpak.

IPM wil het gebruik van gif beperken tot ecologisch en economisch verantwoorde niveaus en steunt op vijf cruciale pijlers, die in de juiste volgorde moeten worden toegepast:

1. Wering en preventie
2. Monitoring - inspectie - identificatie
3. Biologische bestrijding
4. Fysische bestrijding
5. Chemische bestrijding

Wering & Preventie - Voorkom dat ongedierte uw gebouw betreedt

Alles begint met preventie. In eerste instantie moet dus voorkomen worden dat ongedierte het bedrijf zomaar kan betreden. Dit begint al bij de bouw van het pand. Dit wordt ook wel 'proofing' genoemd in het pest control vakjargon. Gaten in muren of onder deuren moeten worden vermeden, om muizen en kruipinsecten de toegang te beletten. Ook moet er rekening gehouden worden met planten die in de buurt van openstaande ramen en deuren staan.

Ongedierte kan zich hierin namelijk makkelijk verstoppen, wordt er toe aangetrokken of gebruikt dit als makkelijk toegang tot uw gebouw. Daarnaast moet er natuurlijk ook een algemeen hygiëne- en voedselveiligheidsbeleid gevoerd worden. Kruimels en ander voedingsafval moeten zo snel mogelijk verwijderd worden en alle inkomende goederen moeten onderworpen worden aan een grondige inspectie.

Al deze zaken worden op voorhand nauwkeurig vastgelegd en neergeschreven in een HACCP-plan. Helemaal geen nieuwtje meer, want dit plan is al verplicht sinds de jaren 90 voor alle voedselverwerkende bedrijven. Toch blijft het nog steeds een belangrijke troef binnen de branche.

| Rodenticiden moeten om de 35 dagen geëvalueerd worden

Naast de beleidsvormen worden ook alle risicozones van het bedrijf in kaart gebracht in dit plan. Dit zijn ruimtes waar de ongewenste beestjes zich vaak schuilhouden. Alle ruimtes waar voedingsmiddelen bewaard worden, zoals opslagruimtes en kantines, zijn riskant. Ook afvalcontainers die al dan niet goed afgesloten kunnen worden, productieafdelingen en kleed- en sanitaire ruimtes moeten systematisch gecontroleerd worden.

Daarnaast moeten vaak ook andere, commerciële normeringen zoals het BRC gehandhaafd worden. Dit is een controle- en kwaliteitssysteem om de voedselveiligheid en hygiëne te garanderen. Hierin worden onder andere nog strengere eisen gesteld aan het ongediertepreventieplan.

Inspectie

Als blijkt dat het ongedierte toch een weg naar binnen vindt, moet de aanwezigheid en bedreiging van het ongedierte aantoonbaar zijn alvorens die effectief bestreden mogen worden. Dit kan aan de hand van slimme monitoring bv. Anticimex Smart, meldingen van het bedrijf of een actieve inspectie naar sporen van het ongedierte.

Ongediertebestrijding

In de eerste plaats moet geopteerd worden om natuurlijke vijanden van het ongedierte in te zetten. Indien dit niet werkt of onmogelijk is, geeft het IPM-principe aan om te kiezen voor allerhande fysische bestrijdingsmanieren. Een veel doortastendere manier om deze dieren op fysische wijze te bestrijden, is gebruik te maken van gifvrije vallen zoals de Anticimex Smart Box, een val die milieuvriendelijker en diervriendelijker is dan bv. lijmplaatjes.

ONGEWENSTE GASTEN

Hoewel er voor ongedierte geen plaats is in de voedingssector, kan een voedingsbedrijf toch allerlei soorten ongedierte aantrekken. Eén voor één vormen ze een bedreiging voor de productkwaliteit en brengen ze gezondheidsrisico's met zich mee.

Vliegen en fruitvliegjes zijn de meest voorkomende insecten in de voedingsindustrie. Via hun poten, monden en haren verspreiden ze ziektes als tyfus en cholera.

Ook knaagdieren als muizen en ratten vormen een grote bedreiging. Met hun uitwerpselen en urine verspreiden ze ziektekiemen als Salmonella en de pestbacterie. Daarnaast kunnen ze ook knaagschade aan voedingswaren, verpakkingen en elektriciteitskabels veroorzaken.

Tot slot zorgen ook voorraadinsecten zoals motten en kevers dikwijls voor problemen. De larven van kevers vreten de opgeslagen voorraden aan en door hun aanwezigheid tasten ze ook de kwaliteit van de voedingsstoffen aan, terwijl de uitwerpselen van de motten de goederen beschadigen.

Risicoanalyse

Alleen indien alle bovenstaande zaken niet helpen, kan overgegaan worden tot de inzet van chemische stoffen. Een eerste stap moet dan zijn om een risicoanalyse uit te voeren van zowel het type ongedierte, als de biocide in kwestie. Daarbij moet de vraag gesteld worden of het plaagdier de voedingsmiddelen dermate vervuilt en of hij veel ziektekiemen verspreidt.

Vervolgens moet ook een analyse gemaakt worden van het product dat zal worden gebruikt om het ongedierte te bestrijden. Is er sprake van intoxicatie of verontreiniging bij het gebruik van het product? En is er sprake van primaire of secundaire vergiftiging van non-target mechanismen?

TRENDANALYSE

Anticimex maakt gebruik van data in de strijd tegen ongedierte. Op die manier kan er een analyse gemaakt worden van de overlast van het ongedierte over een bepaalde tijdsperiode, waardoor er in de toekomst efficiënter gehandeld kan worden. Elke maand wordt er een gemiddelde gemaakt van het aantal gevatte dieren per dag. Als de analyse een stijging aangeeft, kan er gericht naar de oorzaak worden gezocht en preventief gehandeld worden in de toekomst.

____

Dit artikel kwam tot stand met de hulp van Anticimex en werd gepubliceerd in het magazine Food Process op 25/11/2021.